Naamsbetekenis en herkomst

Verklaring

Via internet is op de site van het Meertens Instituut een aantal mogelijk betekenissen opgevoerd.

Als eerste verklaring van de naam wordt aangegeven dat dit een zgn. verwantschapsnaam is, zoals Den Oudsten, De Broeder, enz. Dit lijkt een plausibele verklaring, maar tevens een zo voor de hand liggende, dat deze naam op veel meer plaatsen in Nederland zou moeten voorkomen. Wij kennen wel veel mensen met de naam Den Oudsten of De Jonge, maar slechts weinig families die de naam Vader dragen.
Hiernaast wordt als mogelijke verklaring opgevoerd dat het een beroepsnaam voor iemand met een toezichthoudende functie (in een gilde) kan zijn. Onder bierdragers verdeelde de zgn. vader bijvoorbeeld het werk en zag hij er op toe dat zij niet te veel bier dronken. Of bijvoorbeeld het hoofd van een tehuis.
Als laatste mogelijkheid wordt opgevoerd: In vergelijking iemand die gezag en waardigheid uitstraalde of die als een beschermheer werd beschouwd. Vergelijk de benaming Willem-Vader of Vader Willem voor Willem van Oranje. Of iemand die het voorkomen heeft van een (bejaarde) huisvader, een typisch vadertje (vaartje)’.

Een andere verklaring kwam een keer ter sprake in contacten met buitenlanders. Het zou mogelijk zijn dat een pastoor in de reformatieperiode is gehuwd en daarna verder bekend bleef onder de naam die een beetje aansloot bij zijn voormalige status: een verbastering dus van het woord pater (padre, father). Zekerheid is vooralsnog niet te verkrijgen.

Herkomst

Ook over de oorspronkelijke herkomst van de familie bestaan verschillende gedachten. Het is zeker dat de oudst bekende gegevens uit de buurt van Goes op Zuid-Beveland komen. Meldingen daarvan dateren uit de tweede helft van de zestiende eeuw. Maar volgens overlevering zou het geslacht daarvoor in Frankrijk hebben geleefd. Dit is doorverteld door de grootvader van Jan Vader (de bekende schrijver van Walcherse gebruiken, 1875-1966). De familie zou naar Zeeland zijn gekomen. In 1760 zouden bij een brand alle familiegegevens verloren zijn gegaan, inclusief een wapen. Er is op dit moment echter niets beschikbaar om dit verhaal te onderzoeken. Ook is niet zeker of de naam Vader (of een Frans equivalent) met de familie is ‘meegekomen’.